שיח התאגדויות עובדי הייטק בישראל 2014–2018

[לאחרונה חווה שוק העבודה הישראלי מגמה חסרת תקדים של התאגדויות עובדים בענף ההייטק. באמצעות מחקר שדה הבוחן את מגמת ההתאגדות בענף בשנים 2018-2014 אנו מבקשים להבין כיצד עובדי הייטק מנסחים את הרציונל להתאגדות ואת תביעותיהם. בהתבסס על המסגרת התיאורית שמציע לוק בולטנסקי אנו טוענים כי התאגדות בענף ההייטק מייצגת דגם חדש של ביקורת על הקפיטליזם, המשלב רכיבים מהביקורת החברתית על הקפיטליזם עם רכיבים מהביקורת הארטיסטית. עובדי הייטק, שהתחנכו על ברכי ההישגים והאתוס של הביקורת הארטיסטית, המלינה על דיכוי היצירתיות ועל חוסר הביטוי האישי האותנטי השוררים בקפיטליזם, מבקשים כעת לקומם את הביקורת החברתית המלינה על אי-השוויון, הניצול וחוסר הביטחון התעסוקתי. קימומה של הביקורת החברתית יוצר דינמיקה מעניינת של שיח התנגדות, מכיוון שבמידה רבה הביקורת החברתית עומדת בסתירה לביקורת הארטיסטית; היענות לאחת פירושה התעלמות מהאחרת. ניתוח הראיונות עם מנהיגי התארגנויות עובדים בהייטק בשבע חברות מובילות מעלה תובנות חשובות באשר לשובה של הביקורת החברתית, למתח בינה ובין הביקורת הארטיסטית ולניסיון ליישב בין שני מערכי הביקורת הללו, ועשויות להיות לו השלכות על מאבקי עובדים בענפים נוספים. The Israeli labor market has recently witnessed an unprecedented trend of unionizing in the high-tech sector. Based on field research, which examined high-tech unionizing between 2014 and 2018, we seek to underscore how these workers articulate the rationale for their action and their demands. Drawing on Luc Boltanski's sociology of critique, we argue that high-tech unionizing signifies a new model of critique of capitalism, which synthesizes elements from the social critique with that of the artistic critique. High-tech workers, who were bred on the ethos of the artistic critique, protest the suppression of creativity and the lack of authentic personal expression prevalent under capitalism and now seek to resurrect the social critique, which protests inequality, exploitation, and economic insecurity. The resurrection of the social critique engenders an interesting dynamic of protest discourse, since to a large extent the social critique contradicts the artistic critique – responding to one is invariable linked with ignoring the other. An analysis of high-tech workers' unionizers in seven leading firms uncovers the return of the social critique, its tension with the artistic critique, and the attempt to synthesize these two sets of critique, which can shed light on workers' struggles in other sectors. يشهد سوق العمل الإسرائيلي في الآونة الأخيرة اتّجاهًا غير مسبوق لانتظام موظّفين في فرع التكنولوجيا المتقدمة (الهايتك) في نقابات. نسعى من خلال اعتماد دراسة ميدانية تدرس اتجاه الانتظام في نقابات في هذا الفرع في الفترة ٢٠١٤–٢٠١٨، إلى فهم كيف يصوغ موظّفو هذا الفرع الإطار النظريّ للانتظام في نقابات وكذلك كيف يصوغون مطالبهم. استنادًا إلى الإطار النظري الذي اقترحه لوك بولتانسكي، ندّعي أن الانتظام في نقابات في فرع التكنولوجيا المتقدمة يمثل نموذجًا جديدًا لانتقاد الرأسماليّة الذي يدمج بين مركّبات من النقد الاجتماعي للرأسمالية والنقد الفني. إن العاملين في هذا الفرع الذين تربوا على تحقيق الإنجازات وعلى أخلاقيّات النقد الفنّيّ التي تحتجّ على قمع الإبداع والافتقار الحقيقي للتعبير الشخصي السائد في الرأسمالية، يسعون الآن إلى إثارة النقد الاجتماعي لعدم المساواة والاستغلال وانعدام الأمن الوظيفي. تخلق إثارة النقد الاجتماعي ديناميكية مثيرة للاهتمام في خطاب المعارضة، لأن النقد الاجتماعي يتعارض إلى حد كبير مع النقد الفني؛ فالاستجابة لأحدهما يعني تجاهل الآخر. يوفر تحليل المقابلات مع قادة العاملين في فرع التكنولوجيا المتقدمة في سبع شركات رائدة رؤى هامّة حول عودة النقد الاجتماعي والتوتر بينه وبين النقد الفني ومحاولة التوفيق بين منظومتي النقد هاتين، وقد تكون له آثار على نضالات العاملين في فروع أخرى.]